بررسی شرایط صنعت بیمه در بورس / آیا واقعا به این تعداد شرکت بیمه نیاز داریم؟
به گزارش بورس نیوز، در این مقاله قصد داریم به بررسی شرکت‌های حاضر در صنعت بیمه در بازار اوراق بهادار تهران بپردازیم و از دید‌های مختلف و با توجه به فاکتور‌های مختلف این شرکت‌ها را با هم مقایسه کنیم. اما نکته‌ای که در اولین نگاه جلب توجه می‌کند تعداد زیاد شرکت‌های بیمه در بورس است.
۳۴ نماد بیمه‌ای فعال در بازار بورس وجود دارد! اگر شرکت‌های بیمه‌ای خارج از بورس هم در نظر بگیریم مانند بیمه‌های ایران، آسماری، توسعه، امید و ... را به فهرست اضافه کنیم، عدد حاصل به بیش از ۴۵ شرکت بیمه‌ای خواهد رسید.
اما سوال اینجاست که آیا واقعا این تعداد شرکت بیمه نیاز است؟ یا صرفا فضایی برای سودآوری مهیا شده است که باعث شده تعداد زیادی شرکت بیمه تاسیس شوند. آیا این تعداد از شرکت‌های بیمه از کیفیت کافی و لازم برخوردارند که سازمان بیمه مرکزی مجوز تاسیس بیمه‌های جدید را به این تعداد صادر کرده است؟ به طور کلی سوالات زیادی پیرامون این تعداد شرکت بیمه‌ای ایجاد میشود که پاسخ دهی به آنها در قامت این مقاله نیست.
اگر بخواهیم فهرست شرکت‌های بیمه حاضر در بازار اوراق بهادار تهران را ارائه کنیم به جدول زیر خواهیم رسید:
برخی از این شرکت‌ها بیمه‌های مستقیم هستند و برخی دیگر شرکت‌های بیمه اتکایی، بیمه اتکایی شرکتی است که بیمه‌های مستقیم را بیمه می‌کند. یعنی شرکت‌های بیمه مستقیم برای کاهش ریسک خود بخشی از بیمه‌ها و تعهدات خود را مجددا توسط یک شرکت اتکایی بیمه می‌کنند تا در شرایط اضطراری و خسارت‌های سنگین بتوانند خسارات را پرداخت کنند.
از دید ارزش بازار هم بیمه پاسارگاد بیشترین ارزش بازار را در اختیار دارد که البته حرف و حدیث هم پیرامون آن زیاد است و بسیاری از تحلیلگران با توجه به نسبت P/E و سایر فاکتور‌ها بخش زیادی از این ارزش را ناشی از حباب قیمتی می‌دادند. همچنین تعداد بسیار زیادی از شرکت‌های بیمه که تعداد زیادی از ان‌ها در سال‌های اخیر پذیره نویسی شده‌اند هم در بازار پایه حضور دارند که تعدادی از آنها را بیمه‌های اتکایی تشکیل می‌دهند.
نسبت‌های ارزش بازار
برای شروع با مقایسه دو تا از اصلیترین نسبت‌های بازار بهره می‌بریم. یعنی P/E و P/S، در جدول زیر این مقایسه را مشاهده خواهید کرد:
کمترین نسبت P/E برای بیمه پارسیان است که البته باید اشاره کرد که بخش زیادی از آن به دلیل سود غیرعملیاتی شرکت است. بانک و بیمه پارسیان از محل فروش شرکت اپال به فولاد مبارکه سود غیرعملیاتی بسیار خوبی شناسایی کردند که باعث کاهش شدید نسبت P/E در آنها شد. اما بیمه‌های کوثر، البرز و آسیا عملکرد خوب و قابل قبولی را از خود به جا گذاشته‌اند. در انتها نیز بیمه‌های ورازی، میهن، نوین، وحکمت و وفردا از جمله بیمه‌های زیان ده و با P/E منفی هستند.
بیمه دانا ۲ سال پیش و با حاشیه فراوان زمین‌های موسوم به زمین‌های علی آباد را واگذار کرد و از این راه سود غیرعملیاتی خوبی شناسایی کرد و از زیان دهی خارج شد. عملکرد قابل قبولی داشته است و در مورد نسبت P/S نیز بیمه‌های آسیا، دانا، سینا، سرمد، معلم و نوین نسبت خوبی دارند. اما به دلیل هزینه‌های زیاد و عدم سرمایه گذاری مناسب و ضعف در مدیریت دارایی بیمه‌های معلم و نوین کارنامه جالبی از خود به جا نگذاشته‌اند.
در بین بیمه‌های اتکایی نیز بتهران، آواپارس و اتکام اوضاع خوبی دارند. ولی هنوز اطلاعات کافی برای تجزیه و تحلیل دقیق آنها وجود ندارد. مخصوصا آنهایی که در بازار پایه حضور دارند را به طور دقیق نمی‌توان بررسی کرد.
روند درآمد و سود شرکت‌ها و نرخ رشد
در ادامه به یک جدول بسیار مفصل میرسیم که در آن نرخ رشد‌ها را مقایسه کرده‌ایم. نرخ رشد درآمد، سودعملیاتی و سود خالص شرکت به صورت سالانه و فصلی مورد توجه و مقایسه قرار گرفته‌اند. از در کنار هم قرار دادن این جدول و جدول قبلی می‌توانید متوجه شوید که کدام شرکت‌ها توان ادامه دادن روند خوب قبلی را دارند و یا می‌توانند دچار تحول شده و به سمت سودسازی بیشتر حرکت کنند. نکته قابل توجه این است که سود خالص اکثر بیمه‌ها در فصل پاییز امسال نسبت به سال گذشته بهبود پیدا کرده است ولی در مقابل سود خالص پاییز به تابستان افت پیدا کرده است.
همان طور که قبلا اشاره شد ارقام سنگین رشد بیمه پارسیان ناشی از فروش دارایی‌ها و سرمایه گذاری‌ها بوده است که باعث بروز اعداد رشد بسیار بالا شده است. همچنین خانه‌هایی که به رنگ تیره درآمده‌اند به این معنی است که یا داده کافی برای محاسبه آنها وجود ندارد یا اعداد آنها از دید ریاضی منطقی نیست. به عنوان مثال شرکتی که از سود به زیان رسیده است به درصد منفی بیش از ۱۰۰ می‌رسد که معنادار نیست.
نسبت‌های بیمه‌ای
در بررسی عملکرد شرکت‌های بیمه‌ای ۵ نسبت از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند:
۱- ضریب خسارت: از تقسیم خسارت واقع شده در دوره بر حق بیمه بدست آمده در دوره بدست می‌آید.
خسارت واقع شده در دوره: خسارت پرداختی در دوره – خسارت معوق ابتدای دوره + خسارت معوق انتهای دوره
حق بیمه بدست امده در دوره: حق بیمه صادره در دوره – حق بیمه عاید نشده ابتدای دوره + حق بیمه عیاد نشده انتهای دوره
این نسبت هر چه کوچکتر باشد به این معنی است که شرکت نسبت کمتری از حق بیمه دریافتی را به عنوان خسارت پرداخت کرده و دست بیمه برای سرمایه گذاری بازتر است و سود بیشتری کسب می کند.
۲- نسبت هزینه: نسبت هزینه در صنعت بیمه معیاری برای سودآوری است که با تقسیم هزینه‌های مرتبط با کسب، پذیره نویسی و خدمات حق بیمه بر حق بیمه خالص کسب شده توسط شرکت بیمه محاسبه میشود.
در واقع این نسبت مشخص می‌کند چه مقدار از درامد‌های عاید شده از حق بیمه به هزینه‌های مستقیم آن اختصاص پیدا می‌کند. پر واضح است که نسبت‌های کوچکتر بهتر هستند.
۳- نسبت ترکیبی: حاصل تقسیم مجموع خسارت پرداختی طی دوره (نه خسارت واقع شده در دوره) و هزینه‌های مرتبط با کسب، پذیره نویسی و خدمات حق بیمه بر حق بیمه خالص کسب شده توسط شرکت بیمه محاسبه میشود.
۴- نسبت عملیاتی: از تقسیم هزینه عملیاتی یک شرکت بیمه‌ای بر کل درامد حق بیمه آن بدست می‌آید. نسبت بالای ۱۰۰ درصد به معنی بیشتر بودن هزینه‌های عملیاتی شرکت بیمه از درآمد عملیاتی آن است و مطلوب نیست. نسبت منفی نیز معنادار نیست، زیرا نه هزینه و نه درآمد نمی‌تواند منفی باشد.
۵- نسبت بیمه اتکایی: یعنی چه مقدار از بیمه‌های تعهد شده توسط شرکت مجددا نزد یک بیمه اتکایی بیمه شده‌اند.
اکنون که با این شاخص‌ها آشنا شدیم به مقایسه شرکت‌های حوزه بیمه با توجه به آنها می‌پردازیم:
به طور مشخص بیمه‌های معلم، آرمان، میهن و حافظ ضریب عملیاتی بالای ۱۰۰ درصد دارند که چندان مطلوب نیست. بیمه‌های تجارت نو و رازی نیز نسبت بیمه اتکایی زیر ۸۰ درصد دارند. کمترین ضریب خسارت نیز در اختیار بیمه‌های آرمان و حافظ است.
به طور کلی تحلیل و بررسی صنعت بیمه همانند صنعت بانک پیچیدگی‌های زیادی دارد و کنار هم گذاشتن تمام فاکتور‌ها برای انتخاب یک شرکت بیمه‌ای برای سرمایه گذاری امری بسیار تخصصی و پیچیده است که تا اینجای این مقاله سعی کردیم یک جمع بندی در مورد فاکتور‌های اصلی و مهم شرکت‌های بیمه ارائه کنیم.
تحول صنعت بیمه
در اوایل دولت چهاردهم بود که وزیر اقتصاد یعنی دکتر همتی در مورد لزوم تحول در صنعت بیمه صحبت کرد و اشاره کرد که اوضاع این صنعت به طور کلی خوب نیست. سازمان بیمه مرکزی نیز در در چند وقت اخیر مانند بانک مرکزی و البته با تاخیر بیشتر نسبت به بانک مرکزی در پی اصلاح این صنعت برآمده است. ممانعت از ثبت و اعطای مجوز‌های تاسیس بیمه جدید و خروج بیمه‌ها از بنگاه داری از اصول جدید بیمه مرکزی است و شرکت‌های بیمه‌ای همانند بانک‌ها باید به دنبال اصلاح ساختار عملکردی و مالی خود باشند. احتمالا به زودی شاهد فروش دارایی بیمه‌ها نیز مانند بانک‌ها باشیم. به طور کلی اصلاح نظام بانکی و بیمه‌ای از لازمه‌های حرکت به سمت یک نظام اقتصادی سالم است و اهمیت بیمه‌ها نیز چندان کمتر از بانک‌ها در چرخه اقتصاد نیست.
فرید عباسی کارشناس بازار سرمایه
